Door
Anne-Fleur van der Heiden
Recensie – CLEEFT
Madame Bovary
Einde zomer, hét moment om de tijdschriften weer aan de kant te leggen en eindelijk die beroemde klassiekers te lezen. Maar welke zijn nu echt het lezen waard? De boekenredactie helpt en trekt hun favorieten uit de kast. Deze keer de favoriet van Anne-Fleur: de prachtige roman ‘Madame Bovary’(1856), geschreven door Gustave Flaubert.
V
oordat ‘Madame Bovary’ het licht zag, verschenen er fragmenten in het Franse literaire tijdschrift ‘Revue de Paris’. Het beschreven overspel en de bespiegeling van de maatschappij konden volgens de officier van justitie niet door de beugel. De dan nog bijna onbekende schrijver Gustave Flaubert werd voor het gerecht gedaagd. Op 7 februari 1857 werd Flaubert vrijgesproken. Madame Bovary verscheen nog in hetzelfde jaar als roman en werd een Europese bestseller. Al meer dan een eeuw lang leven we ons in, in het trieste bestaan van Emma Bovary.
De banale geschiedenis van Delamarre
Op aanraden van schrijver en vriend Maxime Du Camp en dichter Louis Bouilhet, beschreef Flaubert een voorval uit het burgerlijke leven; de geschiedenis van een plattelandsdokter en zijn vrouw. Delamarre was in Rouen als doktersassistent bij Flauberts vader in de leer geweest en had zich daarna als plattelandsdokter in Ry gevestigd. Zijn vrouw Delphine Delamarre (Emma Bovary), pleegde zelfmoord nadat ze haar onwetende man had bedrogen en ten gronde had gericht. Deze gebeurtenis vormde de basis van een roman over het leven van een vrouw die zichzelf verteert door verlangen, gevoed door de onbereikbare werkelijkheid die de lectuur haar voorhoudt.
Decor is details
Had ik een paar jaar geleden Madame Bovary in handen gekregen dan had ik het boek waarschijnlijk weggelegd door de tot in den treure beschreven details. Daarmee heb ik bewezen dat ik destijds een ware cultuurbarbaar was. De gedetailleerde beschrijvingen vormen namelijk een geweldig realistisch decor, getoond door de ogen van verschillende personages. Charles, een goedzak en tevens de man van Emma. Rodolphe en Leon, de flamboyante – en de bedeesde minnaar. Buurman en apotheker Homais die met alles graag een helpende hand biedt, voor eigen parochie. En Emma die onophoudelijk droomt van een groter en meeslepender leven en te maken krijgt met inzinkingen ter grootte van haar dromen. Door de nauwkeurige details was ik als lezer een bijpersonage, een berichtgever die van de berg zou willen hollen, om op tijd in te kunnen grijpen om het lot van de personages drastisch te veranderen. Daarbij zou ik exacte de route hebben geweten. De stenen van de sloot waarop ik zou moeten springen. De steegjes die ik zou moeten afslaan. En bij welke huizen ik zou moeten aankloppen.
De pennenvruchten van Flaubert
Kritisch op zijn eigen werk, publiceerde Flaubert gedurende zijn leven vijf meesterwerken: ‘Madame Bovary’, ‘Salammbô’, ‘De leerschool der liefde’, ‘De verzoeking van de heilige Antonius’ en ‘Drie vertellingen’. Aan elk boek ging minimaal vijf jaar aan noeste arbeid vooraf. Voor ‘Madame Bovary’ bestudeerde Flaubert onder andere meisjesverhalen, pathologie, boerengewoonten en manische depressies. Aan het hoofdstuk over de landbouwdag besteedde hij meer dan negen maanden. Soms deed hij dagen over een alinea omdat iets in het ritme niet zou kloppen en zo komt het dat ‘Madame Bovary’ gelezen kan worden als een groot poëtisch relaas. De enige die met dezelfde kwaliteit de lofzang van ‘Madame Bovary’ zou kunnen bezingen zou Gustave Flaubert zelf zijn geweest. Aan zijn muze Louise Colet schreef hij: ‘Mijn arme Emma lijdt en treurt momenteel in wel twintig Franse dorpen.’